Otizmli çocuklar ve ekran süresi: gelişim üzerindeki etkileri

Otizm spektrum bozukluğu (OSB) olan çocukların ekran kullanım alışkanlıkları bireysel farklılıklar gösterse de genel eğilimler, ekran süresinin sosyal ve bilişsel gelişimleri üzerinde önemli etkileri olduğunu ortaya koymaktadır. Uzmanlar, otizmli çocukların çift yönlü etkileşimde zorlanabildiğini ve uzun süreli ekran kullanımının bu becerileri daha da olumsuz etkileyebileceğini vurguluyor.

EKRAN SÜRESİNİN OLUMSUZ ETKİLERİ

Ergoterapi Uzmanı Emrullah Harun Kaya'ya göre, aşırı ekran kullanımı otizmli çocuklarda dikkat eksikliği, ani öfke patlamaları ve motor becerilerde gerilemeye yol açabiliyor. Kaya, ekran süresinin belirli bir denetim çerçevesinde tutulmasının ve bireysel ihtiyaçlara göre yönetilmesinin, çocukların eğitim ve gelişim süreçlerine katkı sağlayacağını belirtiyor. Özellikle küçük yaş gruplarında, ekran süresinin sınırlanması büyük önem taşıyor.

EKRAN SÜRESİ VE SOSYAL ETKİLEŞİM

Otizmli çocuklar genellikle çevresel uyaranlara karşı farklı tepkiler verebilir ve ekranlar onların dikkatini yoğun şekilde çekebilir. Ancak uzun süreli ekran kullanımı, bu çocukların sosyal ortamlardan uzaklaşmasına ve çift yönlü iletişim becerilerinin zayıflamasına sebep olabilir. Kaya, dikkat sürelerinin azalması, odaklanma güçlüğü ve davranışsal sorunların da ekran süresiyle doğrudan ilişkili olabileceğini ifade ediyor.

BİREYSEL İHTİYAÇLARA GÖRE BELİRLENMİŞ EKRAN KULLANIMI

Otizmli bireyler için ideal ekran süresi, yaş, bilişsel ve duygusal gelişim seviyesi, duyusal hassasiyetler ve içeriğin niteliğine bağlı olarak değişebilir. Genel yaş gruplarına göre önerilen ekran süreleri şu şekildedir:

0-2 yaş: Ekran kullanımı önerilmez. Yüz yüze iletişim ve fiziksel aktiviteler öncelikli olmalıdır.

2-5 yaş: Günlük ekran süresi 1 saat ile sınırlandırılmalı ve içerik eğitici olmalıdır.

6 yaş ve üzeri: Günlük 1-2 saat arasında tutulmalı ve interaktif, öğrenmeye teşvik eden içerikler tercih edilmelidir.

EKRAN İÇERİĞİNİN ÖNEMİ

Otizmli çocuklar için ekran içeriğinin dikkatle seçilmesi gerektiğini vurgulayan Kaya, düşük uyarımlı, sakinleştirici ve aşırı uyaran içermeyen içeriklerin tercih edilmesinin önemine dikkat çekiyor. Ayrıca, ebeveyn veya eğitimcilerin çocuklara eşlik ederek ekran deneyimini interaktif hale getirmesi, sosyal becerilerin gelişimine olumlu katkılar sağlayabilir.

SAĞLIKLI BİR EKRAN KULLANIMI İÇİN ÖNERİLER

Bireysel ihtiyaçlara uygun süre belirleyin: Ekran süresi, çocuğun gelişim seviyesine göre ayarlanmalıdır.

İçerik seçimine dikkat edin: Eğitici ve düşük uyarımlı içerikler tercih edilmeli, aşırı hareketli ve şiddet içeren görüntülerden kaçınılmalıdır.

Etkileşimi artırın: Çocukların ekran başında yalnız kalmaması sağlanarak, ebeveyn ve eğitimcilerle etkileşim desteklenmelidir.

Dengeyi koruyun: Ekran süresinden sonra fiziksel aktiviteler ve sosyal etkileşim fırsatları sunulmalıdır.

Otizmli çocukların sağlıklı gelişimini desteklemek adına ekran kullanımının bilinçli bir şekilde yönetilmesi büyük önem taşımaktadır. Ebeveynlerin, çocuklarının bireysel ihtiyaçlarını gözeterek kontrollü bir dijital deneyim sağlamaları, uzun vadede daha olumlu sonuçlar doğuracaktır.