Celal Şengör kimdir? Kaç yaşında? Mesleği nedir? Nereli?

Tam adı Ali Mehmet Celâl Şengör'dür. 24 Mart 1955'te İstanbul'da doğdu. 1973 yılında Robert Koleji'nden mezun oldu. 1978'de State University of New York at Albany'den jeolog olarak mezun oldu ve aynı üniversitede 1979'da yüksek lisansını bitirdi.
1981'de İstanbul Teknik Üniversitesi Maden Fakültesi, genel jeoloji kürsüsünde asistan olarak görev yapmaya başladı. 1982'de State University of New York at Albany'den doktor unvânı aldı. 1984 yılında Londra Jeoloji Cemiyeti'nin Başkanlık Ödülü'nü, 1986'da TÜBİTAK Bilim Ödülü'nü aldı.

Aynı yıl İstanbul Teknik Üniversitesi Maden Fakültesi Genel Jeoloji Bölümü'nde doçent oldu. 1988 yılında Neuchâtel Üniversitesi Fen Fakültesi'nden fahri Bilim Doktorası (Docteur ès sciences Honoris causa) aldı. 1990 yılında Avrupa Bilimler Akademisi'ne kabul edilerek ilk Türk üyesi oldu. Aynı yıl Avusturya Jeoloji Ofisi'nin muhabir üyesi oldu ve 1991'de Avusturya Jeoloji Derneği'nin fahri üyesi oldu. 1991 yılında yine Kültür Bakanlığı'nın "Bilgi Çağı Ödülü"nü kazandı.

1992 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi Maden Fakültesi Genel Jeoloji Bölümü'nde profesörlüğe yükseldi. 1993 yılında Türkiye Bilimler Akademisi'nin en genç kurucu üyesi oldu ve Akademi Konseyi'ne seçildi. Aynı yıl TÜBİTAK Bilim Kurulu üyesi oldu. 1994 yılında Rusya Doğa Bilimleri Akademisi akademisyeni ve Fransız ve Amerikan Jeoloji Topluluklarının fahri üyesi seçildi. Ayrıca Fransız Fizik Derneği ve Paris'teki École Normale Supérieure tarafından Lamar Madalyası ile ödüllendirildi. 1997 yılında Sanger, Fransız Bilimler Akademisi tarafından Yer Bilimleri Büyük Ödülü'ne (Lutaud Ödülü) layık görüldü.

FRANSIZ AKADEMİSİ MADALYASINI ALDI

Mayıs 1998'de Sanger, Collège de France'da misafir profesör oldu. Burada "Fransız Jeologların 19. Yüzyılda Tektoniğin Gelişimine Katkıları" başlıklı bir konferans verdi ve 28 Mayıs 1998'de Fransız Akademisi Madalyası aldı. 1999'da Londra Jeoloji Topluluğu ona Bigsby Madalyası'nı verdi. Nisan 2000'de Ulusal Bilimler Akademisi'ne yabancı üye olarak seçilen ilk Türk oldu.

Fuad Köprülü'den sonra Rusya Bilimler Akademisi'ne seçilen ikinci Türk'tür. 2013 yılında Leopoldina Doğa Enstitüsü'ne akademisyen seçildi. Şengör, başta yapısal jeoloji ve tektonik olmak üzere jeolojik araştırmalarıyla ünlüdür. Şerit kıtaların dağ kuşaklarının yapısı üzerindeki etkisini gösterdi ve Kimmer adını verdiği şerit kıtayı keşfetti. Orta Asya'nın jeolojik yapısını ortaya çıkardı ve kıtasal çarpışmaların sınır ülkelerini nasıl etkilediği sorusunu ele aldı.

MAKALELERİNE 12658 ATIF YAPILDI

Jeoloji ve tektonik konularında 6 kitap, 175 bilimsel makale, 137 tebliğ özeti, pek çok popüler bilim makalesi, tarih ve felsefe ile ilgili de iki kitap ve 300’e yakın deneme yazısı yayınlamıştır. ABD, Rusya, Avrupa ve Almanya'nın bilimler akademisine üye olan Şengör'ün yayınlanmış 1826 makalesi vardır ve bu makalelere 12658 atıf yapılmıştır.

Bunların 1997-1998 yılları arasında Cumhuriyet Bilim Teknik dergisindeki "Zümrütten Akisler" köşesinde çıkmış olanları Yapı Kredi Yayınları tarafından 1999'da "Zümrütnâme" başlığı altında kitaplaştırılmıştır.

9 DİL BİLİYOR

Fransa, Birleşik Krallık, Avusturya ve Amerika Birleşik Devletleri'nde misafir öğretim üyesi olarak çalışmalarda bulunan Şengör, Collège de France dışında Birleşik Krallık'ta Oxford (Royal Society Araştırıcı bursuyla), ABD'de California Institute of Technology (Moore Distinguished Scholar olarak) ve Avusturya'da Salzburg Lodron-Paris Üniversitesi'nde misafir profesörlük yapmıştır.

Şengör ayrıca pek çok uluslararası dergide editör, yardımcı editör ve yayın kurulu üyeliği yapmıştır ve yapmaktadır. Şengör'ün yayınlanmış 1826 makalesi vardır ve bu makalelere 12658 atıf yapılmıştır. Bunların 1997-1998 yılları arasında Cumhuriyet Bilim Teknik dergisindeki "Zümrütten Akisler" köşesinde çıkmış olanları Yapı Kredi Yayınları tarafından 1999'da "Zümrütnâme" başlığı altında kitaplaştırılmıştır.

Celal Şengör, ileri seviyede İngilizce, Fransızca ve Almanca bildiğini beyan etmekle birlikte; Felemenkçe, İtalyanca, Portekizce, İspanyolca ve Osmanlı Türkçesini okuyabildiğini de söylemiştir.

"BANA JEOLOJİYİ JULES VERNE SEVDİRDİ"

Jeolojiye olan merakının nasıl başladığı, "Bir Bilim Adamının Serüveni" adlı kitapta, Şengör’ün "Ben jeolojiyi küçük yaştan yani Jules Verne’in Arzın Merkezine Seyahat kitabını okuduğum günden itibaren sevmeye başladım. Hemen arkasından Denizler Altında Yirmi Bin Fersah’ı okudum.

Onu da okuduktan sonra kendi kendime, ‘Adam olmak demek, Jules Verne’in tarif ettiği gibi olmak demektir’ diye düşündüm. Bana jeolojiyi Jules Verne sevdirdi..." şeklindeki ifadeleriyle anlatılmıştır. Bir röportajında kendisine ait kütüphanesinde 30000'in üzerinde kitabı olduğunu söylemiştir.

Celal Şengör'e hafif Asperger teşhisi konulmuştur ve bunu, "Ben de hafif Aschberger ile teşhis edilmiş bir insanım. Ve bu özelliğime şükran borçluyum. Otistik olmasaydım bilimde elde ettiğim başarıları elde edemezdim." ifadeleri ile anlatıyor. 

KİTAPLARI

"Zümrütname" (Yapı Kredi Yayınları, 1999)
"Hasan Ali Yücel ve Türk Aydınlanması" (TÜBİTAK Yayınları, 2001)
"Zümrüt Ayna: Bilimsel Düşünce Üzerine Denemeler" (Yapı Kredi Yayınları, 2003)
"Yaşamın evrimi fikrinin Darwin döneminin sonuna kadarki kısa tarihi" (İstanbul Teknik Üniversitesi Yayınları, 2004)
"99 Sayfada İstanbul Depremi" (İş Bankası Kültür Yayınları, 2006)
"Bilgiyle Sohbet - Popüler Bilim Yazıları" (İş Bankası Kültür Yayınları, 2014)
"Dahi Diktatör" (Ka Kitap, 2014)
"Aptalı Tanımak" (Ka Kitap, 2015)
"Newton Neden Türk Değildi?" (Ka Kitap, 2015)
"Bir Toplum Nasıl İntihar Eder?" (Ka Kitap, 2016)
"Cehennemdeki Üniversiteliler" (Ka Kitap, 2016)

ÖDÜLLERİ

Londra Jeoloji Cemiyeti, Başkanlık Ödülü (1984)
TÜBİTAK, Bilim Ödülü (1986)
Neuchâtel Üniversitesi Fen Fakültesi, Şeref Bilim Doktoru (Docteur ès sciences honoris causa) (1988)
Kültür Bakanlığı, Bilgi Çağı Ödülü (1991)
Fransız Fizik Cemiyeti ve École Normale Supérieure Vakfı, Rammal Madalyası (1994)
Collège de France Madalyası (1998)
Londra Jeoloji Cemiyeti, Bigsby Madalyası (1999)
Guztav-Steinman Madalyası (2010)