Balkan Antantı Tarihi: Bir bölgesel birlik girişimi

Balkan Antantı, 1934 yılında Yunanistan, Türkiye, Yugoslavya ve Romanya arasında imzalanan bir siyasi ve askeri ittifaktır. Bu makalede, Balkan Antantı'nın tarihçesini, kuruluş amacını, Türkiye'nin katılım nedenlerini ve 1953'te dağılmasının sebeplerini inceleyeceğiz.

BALKAN ANTANTI'NIN KURULUŞU

Balkan Antantı'nın temelleri, 1920'lerde Balkanlar'da artan milliyetçilik ve bölgesel gerginliklerin artmasıyla atıldı. Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra Balkanlar'da yeni ulus devletler kurulmuş, ancak sınır anlaşmazlıkları ve siyasi çekişmeler bölgede istikrarsızlığa yol açmıştır. Bu durum, bölgesel bir ittifak kurma fikrinin ortaya çıkmasına neden olmuştur.

Balkan Antantı'nın kuruluşuna giden ilk adım, 1930 yılında Atina'da düzenlenen Balkan Konferansı'dır. Bu konferansta, Yunanistan, Türkiye, Yugoslavya ve Romanya'nın temsilcileri, bölgesel iş birliği ve barışın sağlanması için görüşmelerde bulunmuşlardır. Konferansın ardından, 1934 yılında Atina'da Balkan Paktı imzalanarak Balkan Antantı resmi olarak kurulmuştur.

BALKAN PAKTI'NIN AMACI

Balkan Paktı'nın temel amacı, Balkanlar'da barışı ve istikrarı korumak ve bölgesel iş birliğini geliştirmektir. Pakt, imzacı ülkelerin siyasi bağımsızlıklarını ve toprak bütünlüklerini garanti altına almış ve saldırıya uğrayan bir ülkeye diğer ülkelerin yardım etmesini öngörmüştür. Paktın ayrıca, ekonomik, sosyal ve kültürel alanlarda da iş birliğini teşvik etmesi amaçlanmıştır.

TÜRKİYE'NİN BALKAN ANTANTI'NA KATILIMI

Türkiye, Balkan Antantı'na kuruluşundan itibaren katılmıştır. Türkiye'nin bu ittifaka katılmasının temel nedenleri şunlardır:

Bölgesel barışı ve istikrarı korumak: Türkiye, Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra bölgesel barışın ve istikrarın sağlanmasına büyük önem vermiştir. Balkan Antantı'na katılmak, Türkiye'nin Balkanlar'da barışa katkıda bulunmasına ve olası bir savaş riskini azaltmasına imkan vermiştir.

Güvenliği artırmak: Türkiye, 1930'larda İtalya ve Almanya gibi faşist rejimlerin yükselişinden endişe duymaktaydı. Balkan Antantı'na katılmak, Türkiye'nin bu rejimlere karşı caydırıcılık oluşturmasına ve güvenliğini artırmasına yardımcı olmuştur.

Bölgesel iş birliğini geliştirmek: Türkiye, Balkanlar'da ekonomik ve sosyal iş birliğinin gelişmesini desteklemiştir. Balkan Antantı'na katılmak, Türkiye'nin bölgesel kalkınmaya katkıda bulunmasına ve diğer Balkan ülkeleriyle ilişkilerini geliştirmesine imkan vermiştir.

BALKAN PAKTI'NIN DAĞILMASI

Balkan Paktı, 1953 yılında dağılmıştır. Paktın dağılmasının temel nedenleri şunlardır:

Soğuk Savaş: İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra dünya, Sovyetler Birliği ve ABD önderliğindeki iki bloğa bölünmüştür. Balkan Paktı'nın üyeleri de bu iki bloktan farklı taraflarda yer almıştır. Bu durum, ittifak içinde gerginliklere yol açmıştır.

Yugoslavya'nın İç Sorunları: 1950'lerde Yugoslavya, iç siyasi sorunlarla boğuşmaktaydı. Bu durum, Yugoslavya'nın Balkan Paktı'na olan katkısını zayıflatmıştır.

Yunanistan'ın Kıbrıs Sorununa Yaklaşımı: 1950'lerin başında Yunanistan, Kıbrıs'ın enosisini (Yunanistan'a ilhakı) talep etmeye başlamıştır. Bu durum, Türkiye ile Yunanistan arasındaki ilişkileri gerginleştirmiş ve Balkan Paktı'nı zayıflatmıştır.