Atacama Çölü nerede, hangi kıtada?

Atacama Çölü, Şili'nin kuzeyinde konumlanmış, dünyanın en kurak ve sıcak çöllerinden biridir. Batısında Büyük Okyanus yer alırken, kuzeyde Peru, doğuda ise Bolivya ve Arjantin ile sınırları bulunmaktadır.

Bu çöl, And Dağları'nın yağmur gölgesinde kaldığı için yağış alması oldukça nadirdir. Doğudan gelen rüzgarlar, genellikle kuru olduğu için çok az yağış getirir. Ayrıca, yakınındaki Büyük Okyanus sahillerinde oluşan Humboldt Akıntısı adı verilen soğuk su akıntısı, çöl üzerinde bulut oluşumunu engeller. Bu durum, bölgenin diğer çöllerden farklılaşmasına ve daha az yağış almasına neden olur. Aynı zamanda, soğuk okyanus suyunun varlığı, özellikle sahile yakın bölgelerde sık sık sis oluşumuna yol açar. Ancak, El Niño'nun etkisiyle, 6 ila 10 yıllık periyotlarla, çölde nadiren de olsa yoğun yağışlar görülebilir ve bu dönemlerde çöl canlanabilir.

Atacama Çölü, tahmini olarak 15 milyon yıl önce oluşmuştur ve iklimi, yerel ekosistemlerin benzersizliği ve çevresel koşullarıyla tanınmaktadır. Bu nedenle, çöl, jeolojik ve ekolojik açıdan büyük önem taşımaktadır.

ATACAMA ÇÖLÜ HANGİ KITADA?

Dünyanın farklı bölgelerinde bulunan çöller, coğrafyanın en ilginç ve çeşitli ekosistemlerinden birini oluşturur. Kutuplar çevresindeki çöller ile Afrika, Asya, ve Güney Amerika'daki ünlü çöller, bu eşsiz ekosistemlerin bir parçasıdır.

Büyük Sahra, Kuzey Afrika'nın özellikle Batı Sahra bölgesinde yer alır ve dünyanın en büyük sıcak çölüdür. Kalahari Çölü, Güney Afrika'nın büyük bir kısmını kaplar ve genellikle kumullarla kaplıdır. Gobi Çölü, Asya'nın büyük bir bölümünü kaplar ve soğuk kışları ve sıcak yazları ile bilinir. Atacama Çölü ise Güney Amerika'nın batısında, Şili ve Peru sınırları içinde yer alır ve dünyanın en kurak çölleri arasındadır.

Çöl tabiri sadece sıcak bölgeler için kullanılmaz. Antarktika ve Grönland'ın büyük bölümleri de çöl olarak kabul edilir. Soğuk ve kurak bölgelerdeki bu geniş alanlar, az yağış alır ve genellikle donmuş haldeki suyla kaplıdır. Bu nedenle, "çöl" terimi sadece sıcak ve kumlu ortamları değil, aynı zamanda soğuk ve buzlu bölgeleri de ifade eder.

ATACAMA ÇÖLÜ NASIL OLUŞMUŞTUR? 

Atacama Çölü'nün oluşumu, çeşitli jeolojik ve iklimsel faktörlerin birleşimiyle açıklanmaktadır.

Atacama Çölü'nün oluşumunda en belirgin etken, Büyük Okyanus'tan gelen soğuk su akıntısı olan Humboldt Akıntısı'dır. Bu soğuk su akıntısı, çölün kıyı kesimlerinde etkili olup, atmosferin üzerinde nemin yoğunlaşmasını önler. Nem yoğunlaşmadığı için, bulut oluşumu ve yağış miktarı oldukça düşüktür.

Ayrıca, çölün oluşumunda And Dağları'nın da etkisi büyüktür. Dağlar, çölün doğusunda yer alır ve yağmur gölgesi etkisi yaratır. Yani, yağışların büyük bir kısmı dağların batısında düşer ve çölün doğu kısmına ulaşamaz.

Diğer bir faktör ise, bölgenin jeolojik yapısıdır. Atacama Çölü'nün zeminindeki kum ve kayaçlar, suyun nüfuz etmesini engelleyecek şekilde sıkı ve geçirimsizdir. Bu da yer altı sularının oluşmasını ve bitki örtüsünün gelişmesini engeller.

Sonuç olarak, Atacama Çölü'nün oluşumunda Humboldt Akıntısı, And Dağları'nın yağmur gölgesi etkisi ve bölgenin jeolojik yapısı önemli rol oynamaktadır. Bu faktörlerin bir araya gelmesiyle, dünyanın en kurak çölleri arasında yer alan Atacama, benzersiz bir ekosisteme sahip olmuştur.

ATACAMA ÇÖLÜ EN SON NE ZAMAN YAĞMUR YAĞDI?

Atacama Çölü, dünyanın en kurak çölleri arasında yer alır ve geçmişte uzun süreler boyunca neredeyse sürekli kurak kalmıştır. Özellikle son 500 yılda, bölgede önemli bir yağmur yağışı kaydedilmemiştir.

Ancak, çölde nadir de olsa yağışlar görülebilmektedir. 2015 yılında, Mart ve Ağustos aylarında ve geçtiğimiz yıl Haziran ayında Atacama Çölü'nde yağmur yağışları gerçekleşti. Bu yağışlar, bölgede uzun bir süre sonra meydana gelen önemli yağış olaylarıydı ve çölde yaşamı destekleyen bir etki yarattı.

Bu nadir yağış olayları, bölgenin ekosistemi üzerinde büyük etkilere sahipti. Kuraklığın ardından gelen yağışlar, çölde çiçeklenmelere ve bitki örtüsünde canlanmalara neden oldu. Aynı zamanda, yer altı sularının yeniden doldurulmasına ve çölde yaşayan canlıların geçici olarak daha fazla suya erişimine imkan tanıdı.

Ancak, Atacama Çölü'nde yaşanan bu yağışlar, bölgenin genel karakteristiklerini değiştirmemiş olsa da, çöl ekosistemi üzerindeki nadir etkileriyle dikkat çekmiştir. Bu olaylar, çöl iklimi ve ekosistemi üzerine yapılan araştırmalar açısından da önemli birer veri kaynağı oluşturmuştur.