Genel Af nedir? Türkiye'de kaç kez genel af ilan edildi? TCK 65/1’e göre kapsamı ve etkileri

Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 65/1 maddesi, genel af kavramını kamu davasının düşmesi ve hükmolunan cezaların tüm sonuçlarıyla birlikte ortadan kalkması olarak tanımlamaktadır. Genel af, yalnızca bir kişi için bile çıkarılmış olsa, genel af niteliği taşır. Bu af türünün belirleyici unsuru, birden fazla kişi veya tüm suçları kapsayıp kapsamadığı değil, mahkumiyetin ve cezaların sonuçlarının tamamen ortadan kaldırılmasıdır.

Genel Afın Uygulanması

Genel af durumunda ortaya çıkan sonuçlar şunlardır:

• Kamu Davası Açılmamışsa: Şüpheli hakkında işlenen fiilin suç olma niteliği ortadan kalktığı için dava açılmaz.
• Kamu Davası Açılmışsa: Kesinleşmemiş kamu davaları düşer ve sanık yargılama giderlerine mahkum edilmez.
• Kesinleşmiş Mahkumiyet: Genel affın çıkmasıyla, mahkumiyet kararı sonuçlarıyla birlikte ortadan kalkar ve kişi o suçu hiç işlememiş gibi kabul edilir.

Genel Affın Kriterleri ve Etkileri

Kanunda affa tabi suçların hukuki niteliği belirtilmiştir. Bu kapsamda benzer fiiller, kasıtlı ve taksirli halleri, artırıcı ve hafifletici unsurları genel af kapsamına girmektedir. Ancak, bileşik suçlar söz konusu olduğunda, af kanununda belirtilmemişse bu suçların affa uğradığı kabul edilmez.

Şartlar ve Kısıtlamalar

Genel affın uygulanabilmesi için bazı şartlar öngörülebilir. Bu şartlar arasında suçtan zarar görene tazminat ödeme, teslim olma veya müsadereye tabi eşyaların iade edilmesi yer alabilir. Ayrıca, genel affa uğramış ceza, tekerrüre esas alınmaz ve diğer bazı yargı işlemlerini engellemez.

Özetle, genel af, suçun varlığını ortadan kaldırmasa da, yargılamalar ve cezalar üzerindeki etkisiyle önemli bir hukuki düzenlemeyi ifade eder. Suçtan zarar görenlerin tazminat talepleri ise genel af durumunda etkilenmez, bu durum bireylerin hukuki haklarını korumaya devam eder.

Daha fazla bilgi ve detay için TCK'nın ilgili maddelerini incelemeniz önerilir.

Türkiye’de kaç kez genel af ilan edildi? 

Cumhuriyet tarihi boyunca Türkiye, çeşitli sebeplerle 100’ü aşkın af ilan etmiştir. Bu aflardan yedisi genel af niteliği taşımaktadır ve 1922, 1923, 1933, 1960, 1963, 1966 ve 1974 yıllarında gerçekleştirilmiştir.

Bunların yanı sıra, 22 Aralık 2000 tarihinde çıkarılan 4616 Sayılı Şartla Salıverilme ve Erteleme Yasası, halk arasında “Rahşan Affı” olarak bilinmektedir. Bu yasa, cezaevlerinde yer kalmaması nedeniyle 70.000 kişilik kapasiteyi 40.000’e düşürmüştür ve 1999 yılından önce işlenen suçları kapsamaktadır.