Tarihi Bursa evleri geçmişe ışık tutuyor

Onur KIZILKAYA

Pek çok medeniyete ev sahipliği yapmış Bursa, tarihi evleriyle geçmişin en derin izlerini barındırmaktadır. Cumbalı balkonları ve ahşap işleme sanatının en güzel örneklerini bünyesinde barındıran doğramalarıyla nadide birer sanat eserini andıran Bursa evleri genelde iki katlı ve bahçeli olarak yapılmıştır. Su şehri olan Bursa'da eski dönemlerde her evin bahçesinde de mutlaka çeşme bulunmaktaydı. Bursa'daki ahşap mimari örneği evler genelde 18. Yüzyıldan kalmıştır. Yani her biri Osmanlı'nın en güzel mimari örneklerindendir. Bursa'da Türklerin haricinde Rum ve Yahudi gibi azınlıklar da yaşadığı için, birçok evde bu kültürlerinde izlerine rastlamak mümkündür. 19. Yüzyılda yapılmış evlerde ise genelde Koza üretimi için kullanılan bölümler mevcuttur. Bu durum Bursa'nın ipek şehri olduğunun göstergesidir.

Uludağ'ı arkasına alan şehirde eski Bursa evleri de bu şekilde dağın eğimine göre yapılmıştır. Bu evlerin ayakta kalabilen en eski örneği Mollafenari Mahallesi'nde yer alan Somuncu Baba Evi'dir. Ayrıca Muradiye'deki Osmanlı Evi de müze olarak günümüzde hizmet etmektedir. Kanuni Sultan döneminde günümüze kadar ulaşan Üftade Hazretleri'nin evi de şehrin önemli tarihi miraslarından biridir. Bunların haricinde; Işıklar Askeri Lisesi, Kent Müzesi binası ve Çelik Palas Oteli gibi yapılar da Cumhuriyet dönemi sivil mimari örneği yapılar olarak Cumhuriyetin ilk yıllarını temsil eder.

İLK YERLEŞİM YERİ SUR İÇİ

Bursa'daki ilk yerleşim yeri olan Tophane bölgesi (Sur içi), bu anlamda tarihi sivil mimari örneklerinin de merkezi sayılır. Sur içinin her köşesinde Osmanlı mimarisini sunan yapılarla karşılaşabilirsiniz. Bunların büyük bir kısmının ya yıkılmış ya da yıkılmaya yüz tutmuş olması ise insanın içini burkar... Kale Sokak'taki bazı evlerin restore edilip korunmaya alınması ise, tarihi esintinin günümüze kadar ulaşmasını sağlamıştır. Tophane'nin haricinde Muradiye, Hamzabey ve Reyhan Mahallesi'nde de pek çok Osmanlı evine rastlamak mümkün.

SIRA SIRA DİZİLMİŞ RUM EVLERİ...

Bursa'nın sadece merkezinde değil ilçelerinde de tarihi evlere rastlamak mümkündür. Yenişehir, İznik gibi ilçelerde Osmanlı mimarisinin en derin izlerine rastlanabilir. Mudanya ve Gemlik'te ise eski Rum evleri tarihe ışık tutmaktadır. Mudanya'nın Girit Mahallesi diye bilinen bölgesinde sıra sıra dizilmiş Rum evleri ziyaretçilerini adeta geçmişte bir yolculuğa çıkarır. Mübadele sonrası Rum azınlıktan kalan bu evler, genelde iki ve üç katlı ahşap yapılardır. Günümüze kadar ulaşmayı başaran bu evlerin bazıları betonarme olarak kullanılmaktadır. Ahşap sanatının en ince örneklerini bünyesinde barındıran bu evlerin de maalesef bir kısmı bakımsızlıktan yıkılmaya yüz tutmuştur. Bu bölgedeki evlerin haricinde sokakların orantılı bir şekilde paralel olarak planlanması dikkat çeken başka bir noktadadır. Bu sayede mahallenin neresinden bakarsanız bakın, karşınızda hep denizi görürsünüz.