Mikro RNA (miRNA), gen ekspresyonunu düzenleyen küçük, tek sarmallı RNA molekülleridir. Genellikle 20-24 nükleotid uzunluğundadırlar ve birçok bitki, hayvan ve bazı virüslerde bulunur.
MikroRNA (miRNA), yaklaşık 21-23 nükleotit uzunluğunda, tek iplikli küçük RNA molekülleridir. Genomumuzda protein kodlayan genlerin yanı sıra, bu küçük ama etkili molekülleri kodlayan genler de bulunur. MikroRNA'lar, hücredeki genlerin ifadesini düzenleyerek, hangi genlerin ne zaman ve ne kadar çalışacağını belirlemede önemli bir rol oynarlar.
NASIL ÇALIŞIRLAR?Gen İfadesini Engelleme: MikroRNA'lar, hedefledikleri mesajcı RNA (mRNA) moleküllerine bağlanarak, bu mRNA'ların proteine çevrilmesini engellerler. Bu sayede, ilgili genin ürettiği protein miktarı azalır.
mRNA'nın Bozulmasına Neden Olma: Bazı durumlarda, mikroRNA'lar bağlandıkları mRNA'yı tamamen bozarak, hücre tarafından parçalanmasını sağlarlar.
NEDEN ÖNEMLİLER?Gelişim Süreçleri: MikroRNA'lar, hücrelerin farklılaşması, embriyonik gelişim ve organ oluşumu gibi birçok önemli biyolojik süreçte rol oynarlar.
Hastalıklar: MikroRNA'lardaki bozukluklar, kanser, kalp hastalıkları, nörodejeneratif hastalıklar gibi birçok hastalığın oluşumunda etkili olabilir.
Tıpta Kullanım Potansiyeli: MikroRNA'lar, hastalıkların teşhisi ve tedavisinde yeni yöntemlerin geliştirilmesi için umut verici bir hedeftir. Örneğin, bazı kanser türlerinde belirli mikroRNA'ların seviyelerinin değiştiği gözlenmiştir. Bu durum, kanser teşhisinde biyobelirteç olarak kullanılabileceği gibi, kanser tedavisinde yeni ilaç hedefleri olarak da değerlendirilmektedir.
KEŞFİ VE NOBEL ÖDÜLÜKeşif: MikroRNA'lar, 1993 yılında Victor Ambros laboratuvarında keşfedilmiş, ancak terim 2001 yılında kullanılmaya başlanmıştır.
Nobel Tıp Ödülü: Victor Ambros ve Gary Ruvkun gibi bilim insanlarının mikroRNA üzerine yaptığı çalışmalarla, bu alandaki araştırmalar hız kazanmıştır. 2024 yılında, bu iki bilim insanı, mikroRNA'nın keşfi ve gen düzenlemesi konusundaki çalışmalarıyla Nobel Tıp Ödülü'ne layık görülmüştür.
Özetle, mikroRNA'lar, hücredeki genlerin ifadesini düzenleyen küçük ama güçlü moleküllerdir. Bu moleküllerin keşfi, biyoloji ve tıp alanında önemli bir dönüm noktası olmuştur. MikroRNA'lar hakkında yapılan araştırmalar, birçok hastalığın anlaşılmasına ve yeni tedavi yöntemlerinin geliştirilmesine katkı sağlayabilir.