Çocuklarda ekran süresinin artması, fiziksel ve zihinsel sağlık üzerinde birçok olumsuz etki yaratabilmektedir. Bu etkiler, çocuğun yaşına, ekran türüne ve günlük aktivitelerine göre değişiklik gösterse de, genel olarak şu sorunlara yol açabilmektedir. Peki, çocuklarda ekran süresinin fiziksel ve zihinsel sağlık üzerindeki etkileri nelerdir?
Teknolojinin hızla gelişmesiyle birlikte, ekranlar çocukların günlük yaşamlarının ayrılmaz bir parçası haline gelmiştir. Bilgisayarlar, tabletler, akıllı telefonlar ve televizyonlar, çocukların eğitim, eğlence ve sosyal etkileşim ihtiyaçlarını karşılamak için yaygın olarak kullanılmaktadır. Ancak, artan ekran süresinin çocukların fiziksel ve zihinsel sağlığı üzerindeki etkileri, araştırmalar ve uzman görüşleri tarafından önemli bir endişe konusu olarak değerlendirilmektedir.
FİZİKSEL SAĞLIK ÜZERİNDEKİ ETKİLERGöz Sağlığı: Uzun süreli ekran kullanımı, çocuklarda göz yorgunluğuna, kuruluğa ve odaklanma sorunlarına yol açabilir. "Bilgisayar görme sendromu" olarak bilinen bu durum, gözlerde rahatsızlık, bulanık görme ve baş ağrısı gibi belirtilerle kendini gösterebilir. Araştırmalar, ekranlara uzun süre bakmanın göz kaslarını zorladığını ve miyop (yakın görme bozukluğu) riskini artırabileceğini göstermektedir.
Fiziksel Aktivite Eksikliği: Ekran başında geçirilen süre arttıkça, çocukların fiziksel aktiviteleri azalabilir. Uzun süre hareketsiz kalmak, obezite riskini artırabilir, çünkü ekran başında geçirilen süre genellikle fiziksel egzersiz ve aktif oyun sürelerinin azalmasıyla ilişkilidir.
Postür Problemleri: Uzun süreli ekran kullanımı, çocukların kötü oturma alışkanlıkları geliştirmesine yol açabilir. Bu durum, sırt ve boyun ağrılarına neden olabilir ve uzun vadede postür bozukluklarına yol açabilir.
ZİHİNSEL SAĞLIK ÜZERİNDEKİ ETKİLERUyku Düzeni: Ekranlar, özellikle akşam saatlerinde kullanıldığında, uyku düzenini olumsuz etkileyebilir. Mavi ışık yayımı, melatonin üretimini baskılayarak uykusuzluğa yol açabilir. Ekran başında geçen uzun süreler, çocukların gece uykuya geçişlerini zorlaştırabilir ve uyku kalitesini düşürebilir.
Davranışsal Sorunlar: Araştırmalar, aşırı ekran kullanımının çocuklarda davranışsal sorunlara, özellikle de dikkat eksikliği ve hiperaktiviteye (DEHB) yol açabileceğini göstermektedir. Ayrıca, ekran süreleriyle ilgili kuralları ve sınırlamaları ihlal eden çocuklar, disiplin sorunları yaşayabilir.
Sosyal ve Duygusal Gelişim: Ekranlar, yüz yüze etkileşimleri sınırlayabilir ve çocukların sosyal becerilerinin gelişimini engelleyebilir. Sosyal medya ve dijital etkileşimler, çocuklarda yalnızlık ve sosyal anksiyete duygularına yol açabilir. Ayrıca, ekran başında geçirilen süre, çocukların gerçek dünya ile olan etkileşimlerini azaltabilir.
YÖNETİM VE ÖNERİLEREkran süresinin olumsuz etkilerini minimize etmek için aileler ve eğitimciler bazı stratejiler uygulayabilir:
Ekran Süresi Sınırlamaları: Amerikan Pediatri Akademisi (AAP), 2 yaş altı çocuklar için ekran süresinin sınırlı olmasını ve 2-5 yaş arası çocuklar için günde 1 saatten fazla olmamasını önermektedir. 6 yaş ve üzeri çocuklar için ekran süresini yönetmek, düzenli fiziksel aktiviteler ve uyku alışkanlıklarıyla dengelemek önemlidir.
Ekran Süresi için Net Kurallar: Aileler, ekran süreleri için net ve tutarlı kurallar belirlemeli ve bu kuralları uygulamalıdır. Ekran sürelerini sınırlamak için belirli saatler ve bölgeler oluşturmak, çocukların ekran kullanımını yönetmeye yardımcı olabilir.
Fiziksel Aktiviteyi Teşvik Etmek: Çocukları düzenli olarak fiziksel aktivite yapmaya teşvik etmek, ekran süresinin olumsuz etkilerini dengelemeye yardımcı olabilir. Egzersiz, çocukların genel sağlığını destekler ve ekran süresinin getirdiği hareketsizlik risklerini azaltır.
Ekran Kullanımını Kaliteli İçeriklerle Sınırlamak: Ekran zamanı sırasında çocukların eğitici ve yaşlarına uygun içeriklerle etkileşimde bulunmalarını sağlamak, ekran süresinin olumlu etkilerini artırabilir.