Çığ, dağlık ve eğimli arazilerde, vadi yamaçlarında tabakalar halinde birikmiş olan kar kütlesinin, iç ve/veya dış kuvvetlerin etkisiyle başlayan bir ilk hareket sonucu (tetiklenen), yamaçtan aşağıya doğru hızla kayması olarak tanımlanır. Peki, çığ en çok nerede olur? Van Bahçesaray çığ felaketi ne zaman oldu? İşte detaylar...
Çığ, yüksek dağlık bölgelerde biriken karın ani bir şekilde hareket ederek aşağıya doğru kaymasıyla oluşan bir doğal olaydır. Çığlar, genellikle kar taneleri bir araya gelerek yoğun bir kar tabakası oluşturduğunda ve bu tabaka bir anda dengesiz hale geldiğinde meydana gelir. Peki, çığ en çok nerede olur? Van Bahçesaray çığ felaketi ne zaman oldu? İşte detaylar...
Çığlar, çeşitli faktörlerin bir araya gelmesiyle tetiklenebilir. Bu faktörler arasında karın yoğunluğu, kar tabakasının stabilitesi, eğim, rüzgar hızı ve yönü gibi meteorolojik ve topografik özellikler yer alır. Özellikle dik yamaçlarda ve kar tabakasının dengesiz olduğu alanlarda çığ tehlikesi daha yüksektir.
ÇIĞ NASIL OLUŞUR?Çığ oluşumunda birden fazla faktör rol oynar. Başlıca etkenler şunlardır:
KAR:Yoğunluk: Yoğun kar, daha fazla potansiyel enerjiye sahip olduğundan çığ oluşumuna daha yatkındır.
Kristal Yapısı: Yuvarlak ve pürüzsüz kar kristalleri, birbirine kayarak çığ oluşumunu kolaylaştırır.
Sıcaklık: Sıcak kar, daha yumuşak ve kaygan olduğundan çığ oluşumuna elverişlidir.
YAMAÇ:Eğim: Eğimli yamaçlar, karın kaymasını ve çığ oluşmasını kolaylaştırır.
Yön: Güneşe bakan yamaçlarda kar daha hızlı eriyip tekrar donar, bu da zayıf katmanlar oluşmasına ve çığ riskini artırmasına neden olur.
Yüzey: Pürüzsüz ve kayalık yamaçlar, karın tutunmasını zorlaştırarak çığ oluşumuna katkıda bulunur.
Yağmur: Yağmur, karın ağırlığını artırarak ve zayıf katmanlar oluşturarak çığ riskini yükseltir.
Rüzgar: Rüzgar, karı yamaçta biriktirerek ve zayıf katmanlar oluşturarak çığ riskini artırır.
Deprem: Deprem sarsıntıları, kar kütlesinin yerinden oynamasına ve çığ oluşmasına neden olabilir.
İnsan Faaliyeti: Kayak ve snowboard gibi kış sporları, kar kütlesini tetikleyerek çığ oluşumuna yol açabilir.
ÇIĞ EN ÇOK NEREDE OLUR?Çığlar genellikle yüksek dağlık bölgelerde oluşur ve bu bölgelerde daha sık görülür. En yaygın olarak çığlar, kar yılının olduğu kış aylarında ve kar tabakası kalınlığının arttığı dönemlerde meydana gelir. Çığların en çok görüldüğü yerler arasında şunlar bulunabilir:
Yüksek Dağ Zirveleri ve Yamaçlar: Yüksek rakımlı dağların zirveleri ve dik yamaçları, çığların sıklıkla oluştuğu bölgelerdir. Bu alanlarda kar birikimi daha fazla olabilir ve eğim, çığların daha kolay oluşmasına neden olabilir.
Kırsal Dağlık Alanlar: Kırsal dağlık bölgelerde, insan müdahalesinin az olduğu ve doğal süreçlerin etkili olduğu alanlarda çığlar daha sık görülebilir. Bu bölgelerde çığ tehlikesi, yüksek eğimli yamaçlar, kar tabakasının dengesizliği ve yoğun kar yağışı gibi faktörlerden kaynaklanabilir.
Kış Sporları Merkezleri: Kayak merkezleri, snowboard alanları ve dağcılık rotaları gibi kış sporları için popüler bölgelerde çığ tehlikesi daha yüksektir. Bu alanlarda yoğun insan faaliyeti, kar tabakasının dengesizleşmesine ve çığ riskinin artmasına neden olabilir.
Avrupa Alpleri, Kuzey Amerika Rockies ve Himalayalar: Dünyanın farklı bölgelerindeki yüksek dağlık alanlar, çığların sıklıkla görüldüğü yerlerdir. Özellikle Avrupa Alpleri, Kuzey Amerika Rockies ve Himalayalar gibi büyük dağ sıraları, çığ tehlikesiyle bilinirler.
Ancak, çığlar sadece dağlarda oluşmazlar. Bazı durumlarda, çığlar tepelerde, çatılarda veya diğer yüksek alanlarda da meydana gelebilir. Bu nedenle, çığ tehlikesi olan bölgelerde yaşayan veya ziyaret eden kişilerin çığlara karşı dikkatli olmaları ve gerekli önlemleri almaları önemlidir.
VAN BAHÇESARAY ÇIĞ FELAKETİ NE ZAMAN OLDU?Van'ın Bahçesaray ilçesinde 4 ve 5 Şubat 2020'de meydana gelen çığ felaketinde 42 kişi hayatını kaybetti.