Necati Cumalı, 1938 yılında İzmir Atatürk Lisesi'nden mezun oldu.
1941 yılında Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ni bitirdi.
Bir süre avukatlık ve kamu görevlerinde bulunduktan sonra edebiyata yöneldi.
İlk eseri "Kızılçullu Yolu" adlı öykü kitabı 1943 yılında yayımlandı.
Roman, tiyatro, deneme ve gezi yazıları da dahil olmak üzere 50'den fazla eser kaleme aldı.
10 Ocak 2001'de İstanbul'da vefat etti.
ESERLERİ...Öykü:
1954: Yalnız Kadın
1956: Değişik Gözle
1962: Susuz Yaz
1969: Ay Büyürken Uyuyamam
1976: Makedonya 1900 (1978'de Dilâ Hanım adıyla yeniden yayımlandı)(Filme alındı)
1976: Kente İnen Kaplanlar
1979: Revizyonist
1979: Yakup'un Koyunları
1991: Aylı Bıçak ("Uzun Bir Gece" adıyla ikinci basım 1991)
Roman:
1959: Tütün Zamanı (roman) (1971'de "Zeliş" adıyla yeniden basıldı)
1973: Yağmurlar ve Topraklar
1974: Acı Tütün
1975: Aşk da Gezer
1990: Uç Minik Serçem
1994: Viran Dağlar
Oyun:
1949: Boş Beşik
1959: Mine
1962: Nalınlar
1963: Derya Gülü
Yaralı Geyik
1969: Oyunlar 1: Boş Beşik, Ezik Otlar, Vur Emri
1969: Oyunlar 1: Susuz Yaz, Tehlikeli Güvercin, Yeni Çıkan Şarkılar Ya da Juliette
1969: Oyunlar 3: Nalınlar, Masalar, Kaynana Ciğeri
1969: Oyunlar 4: Derya Gülü, Aşk Duvarı, Zorla İspanyol
1973: Oyunlar 5: Gömü, Bakanı Bekliyoruz, Kristof Kolomb'un Yumurtası
1977: Oyunlar 6: Mine, Yürüyen Geceyi Dinle, İş Karar Vermekte
1981: Yaralı Geyik
1983: Dün Neredeydiniz
1990: Vatan Diye Diye
1992: Devetabanı
Şiir:
Ay Güneş
Aşklar ve Yalnızlıklar, Toplu Şiirleri I
Başaklar Gebe
Bozkırda Bir Atlı
Bütün Şiirleri
Ceylan Ağıdı
Denizin Yükselişi
Güneş Çizgisi
Güzel Aydınlık
Harbe Gidenin Şarkıları
İmbatla Gelen
Kısmeti Kapalı Gençlik, Toplu Şiirleri II
Kızılçullu Yolu
Mayıs Ayı Notları
Yarasın Beyler
Yağmurlu Deniz
Yaz Geçti
Hatıra:
1978: Yeşil Bir At Sırtında
Senaryo:
1990: Bağımsızlık ya da Ölüm
Deneme:
1971: Niçin Aşk
1976: Senin İçin Ey Demokrasi
1982: Etiler Mektubu
1989: Niçin Af?
1998: Şiddet Ruhu
1995: Ulus Olmak (Atatürk Denemeleri)
İnceleme:
1956: Muzaffer Tayyip Uslu, Şiirleri, Yazıları ve Kendisi için Yazılanlar
1986: Guillaume Apollinaire, Yaşamı Sanatı ve Şiirleri
Necati Cumalı, Türk edebiyatında kendine özgü bir yere sahip olan yazarlardan biridir. Eserlerinde sade bir dil, yalın bir anlatım ve güçlü bir gözlem yeteneği kullanmıştır. Romanlarında ve öykülerinde Anadolu insanının yaşam mücadelesini, toplumdaki eşitsizlikleri ve bireyin iç dünyasını gerçekçi bir şekilde yansıtmıştır.
Cumalı, sadece bir yazar olarak değil, aynı zamanda bir düşünür ve eleştirmen olarak da tanınmaktadır. Eserlerinde ve yazılarında toplumu ve siyaseti cesurca eleştirmiştir.
Necati Cumalı'nın eserleri günümüzde de ilgi görmeye devam etmektedir. Romanları ve öyküleri birçok dile çevrilmiş ve ödüller kazanmıştır.
NECATİ CUMALI İLE İLGİLİ BAZI İLGİNÇ BİLGİLER...Necati Cumalı, ilk öykü kitabını 22 yaşındayken yayımlamıştır.
"Susuz Yaz" romanı ile 1958 yılında Orhan Veli Kanık Roman Ödülü'nü kazanmıştır.
1979 yılında Türkiye Cumhuriyeti Devlet Üstün Hizmet Ödülü'ne layık görülmüştür.
2001 yılında vefat ettiğinde naaşı Karacaahmet Mezarlığı'na defnedilmiştir.
Necati Cumalı, Türk edebiyatının en önemli öykücü ve romancılarından biridir. Eserleri ile Türk edebiyatına ve düşünce hayatına önemli katkılar yapmıştır.