Döviz kuru, bir ülkenin para biriminin başka bir ülkenin para birimine göre değerini ifade eder. Döviz kurlarının belirlenmesinde kullanılan iki temel sistem bulunmaktadır: sabit döviz kuru sistemi ve esnek döviz kuru sistemi. Bu iki sistemin de kendine özgü avantaj ve dezavantajları vardır.
Döviz kuru, bir para biriminin diğerine karşı olan değerini ifade eder ve iki temel sistemle belirlenir: sabit döviz kuru ve esnek döviz kuru. Her iki sistemin de kendine özgü avantajları ve dezavantajları bulunmaktadır.
SABİT DÖVİZ KURU SİSTEMİSabit döviz kuru sisteminde, bir ülkenin merkez bankası, kendi para biriminin değerini belirli bir seviyede tutmak için müdahalede bulunur. Bu sistemde, döviz kuru, belirlenen bir pariteye sabitlenir ve piyasa güçlerinin etkisiyle önemli ölçüde dalgalanmaz.
Avantajları:
Döviz kuru istikrarı: İşletmeler ve yatırımcılar için döviz kuru riskini azaltır.
Enflasyonu kontrol etme: Sabit kur, enflasyon beklentilerini düşürerek fiyat istikrarına katkıda bulunabilir.
Yabancı yatırımı teşvik: Döviz kuru istikrarı, yabancı yatırımcıları çekebilir.
Dezavantajları:
Esneklik eksikliği: Ekonomideki şoklara uyum sağlamada zorluk yaşanabilir.
Merkez bankasının müdahale zorunluluğu: Merkez bankası, döviz kuru istikrarını sağlamak için sürekli olarak müdahale etmek zorunda kalabilir.
Döviz rezervlerinin tükenme riski: Merkez bankasının döviz rezervleri, kurun savunulması için kullanıldıkça tükenebilir.
ESNEK DÖVİZ KURU SİSTEMİEsnek döviz kuru sisteminde, döviz kuru piyasa güçlerinin arz ve talep etkileşimi sonucu serbestçe belirlenir. Merkez bankası, genellikle doğrudan müdahalede bulunmaz.
Avantajları:
Esneklik: Ekonomideki şoklara daha hızlı ve etkili bir şekilde uyum sağlanabilir.
Otonom para politikası: Merkez bankası, enflasyon ve istihdam gibi iç ekonomik hedeflere yönelik daha bağımsız bir para politikası uygulayabilir.
Döviz rezervlerinin korunması: Merkez bankasının döviz rezervleri, kurun savunulması için kullanılmadığı için korunur.
Dezavantajları:
Döviz kuru volatilitesi: Döviz kurlarında aşırı dalgalanmalar yaşanabilir, bu da işletmeler ve yatırımcılar için belirsizlik yaratır.
Enflasyon riski: Döviz kuru dalgalanmaları, enflasyon beklentilerini artırabilir.
HANGİ SİSTEM DAHA İYİ?
Sabit ve esnek döviz kuru sistemlerinin her birinin kendine özgü avantaj ve dezavantajları vardır. Hangisinin daha iyi olduğu, ülkenin ekonomik yapısı, büyüklüğü, dış ticaret ilişkileri ve hedefleri gibi birçok faktöre bağlıdır.
Genel olarak, gelişmekte olan ülkeler genellikle sabit döviz kuru sistemlerini tercih ederken, gelişmiş ülkeler esnek döviz kuru sistemlerini tercih ederler. Ancak, günümüzde birçok ülke, tamamen sabit veya tamamen esnek bir sistem yerine, bu iki sistemin özelliklerini birleştiren hibrit sistemler kullanmaktadır.
Karşılaştırma Tablosu
Kriter Sabit Döviz Kuru Sistemi Esnek Döviz Kuru Sistemi Döviz Kuru Belirlenmesi Merkez bankası tarafından belirlenir Piyasa güçleri tarafından belirlenir Esneklik Düşük Yüksek Enflasyon Kontrolü Daha kolay Daha zor Yabancı Yatırım Teşvik eder Dalgalanmalara bağlı Merkez Bankası Rolü Müdahale zorunluluğu Daha az müdahale